Als consument zijn wij afhankelijk van een breed scala aan informatie die op levensmiddelen wordt vermeld voor onze voedselveiligheid:
- Wat is de naam van het product?
- Welke ingrediënten en voedingsstoffen bevat het?
- Wat is de houdbaarheidstermijn van het product?
- Waar is het product gemaakt?
Wij vertrouwen erop dat de informatie op de verpakking juist, nauwkeurig en begrijpelijk is om de gezondheid van de consument te garanderen. Etikettering van producten is dan ook een uiterst belangrijk punt in de levensmiddelenindustrie. Zonder etikettering zou de voedingsindustrie haar producten niet op de markt kunnen brengen. Hier zijn een aantal regels voor wat op elk bedrijf in de voedselindustrie van toepassing is.
Etikettering van levensmiddelen – waarom is het zo belangrijk?
Er zijn verschillende soorten voedseletikettering. De aanwezigheid hiervan zorgt ervoor dat er betrouwbare en eerlijke informatie over het product en de ingrediënten op de verpakking staat. Eén mogelijkheid is de markering met etiketten.
Zelfklevende etiketten in de voedingssector worden meestal gebruikt om decoratieve redenen. Het uiterlijk van de etiketten dient in de eerste plaats voor het stimuleren van de verkoop. Op de etiketten staan smakelijke serveersuggesties, recepten, gezondheidsaspecten en meer. Omdat het een absolute blikvanger moet zijn, zijn de eisen die aan het uiterlijk van het etiket worden gesteld enorm hoog; vooral de afdrukkwaliteit. Wist je dat wanneer een levensmiddel moeilijk te gebruiken is, er vaak ook nog een gebruiksaanwijzing bij zit?
Het etiket is in de levensmiddelenindustrie echter niet alleen een blikvanger die aanzet tot kopen. Het is de allerbelangrijkste informatiedrager voor voedselveiligheid, want het vervult de volgende functies.
Consumenteninformatie
Etikettering van levensmiddelen dient ter bescherming van de consument en schept vertrouwen. Duidelijke etiketten helpen zelfs met het voorkomen van levensbedreigende situaties zoals bijvoorbeeld een allergische reactie. Levensmiddelen worden geëtiketteerd met actuele informatie over ingrediënten, eigenschappen van het levensmiddel, additieven, allergenen, genetisch gemodificeerde organismen, energie, suiker, vet, zout, houdbaarheidsdatum en oorsprong. Consumenten stellen transparante etikettering op prijs en zijn vaak bereid meer geld uit te geven voor een product van hoge kwaliteit.
Alle levensmiddelenproducenten zijn verplicht bepaalde informatie in een duidelijk leesbare vorm op de verpakking aan te brengen. De markering kan rechtstreeks op de verpakking worden aangebracht of door middel van een etiket. In alle lidstaten van de Europese Unie gelden uniforme normen.
Traceerbaarheid
Het etiket als merkdrager op een product zorgt voor traceerbaarheid. De consument heeft de mogelijkheid om een levensmiddel door alle stadia van de productie, verwerking en distributie te traceren met betrouwbare informatie.
Voor de identificatie van het levensmiddel is de zogenaamde partijmarkering beschikbaar. Dit is een aanduiding die wordt aangebracht op de verkoopeenheden van levensmiddelen die onder dezelfde omstandigheden zijn geproduceerd. Dit nummer bestaat uit cijfers of letters of een combinatie van beide en begint meestal met een “L”. De levensmiddelenproducent kan aan de hand van het partijnummer rechtstreeks de productiepartij identificeren. Dit is uiterst belangrijk, bijvoorbeeld in geval van terugroepen van producten zoals alcoholhoudende producten of bederfelijke producten.
Marketing en reclame
Het etiket op een levensmiddel is niet alleen een gegevensdrager. Het dient ook als reclamemedium. Het etiket geeft producten een onmiskenbare uiterlijk en wekt sympathie en koopprikkels op bij de klant. Daarbij zorgt het etiket voor het herkenningseffect. Promotionele acties zoals winnende codes zijn er ook op terug te vinden.
Merk en product bescherming
Merk en product bescherming garandeert het onderscheidend vermogen van goederen. De naam en het motto van een product zijn de onmiskenbare kenmerken ervan en maken een product tot een merk. Om deze te beschermen, bieden labels de mogelijkheid het product te beschermen tegen namaak en product piraterij en het onmiskenbaar te maken. Dit dient niet alleen de merkeigenaar, maar natuurlijk ook de consument. Deze informatie is er tenslotte om de gezondheid van mensen te beschermen middels Europese wetgeving. Zo is altijd het land van oorsprong bekend en moet er informatie beschikbaar zijn over de aanwezigheid van allergenen. Hier zijn specifieke regels voor opgesteld.
Individueel ontwikkelde etiketten met speciale eigenschappen, zoals hologrammen, inkttipeffecten, gebroken etiketmaterialen, verzegelingsetiketten of verborgen inhoud in de etiketten (bv. ingebouwde draden of speciale kleuren) maken het vrijwel onmogelijk een product etiket te vervalsen.
Voedselveiligheid bij eerste opening en manipulatie
Om de consument en het product beter te beschermen, zijn er etiketten met een bescherming bij eerste opening. Zij geven aan wanneer een product al geopend is. Hier zijn wettelijke regels en de algemene regels voor opgesteld in het handboek etikettering. Etiketten zijn hier een zeer betrouwbare oplossing, omdat er een onmiskenbare inhoud in kan worden verwerkt.
Dit kan bijvoorbeeld worden bereikt met verzegelingen in speciale vormen of etiketten met speciale perforaties die scheuren bij het openen. Sluitzegeletiketten van een speciaal materiaal dat niet in één stuk van het product kan worden verwijderd, maar in vele kleine onderdelen uiteenvalt, bieden eveneens een betrouwbare bescherming tegen manipulatie. Zogenaamde “void” etiketten laten bij verwijdering een onmiskenbare afdruk op het product achter. Opnieuw lijmen is onmogelijk.
Welke informatie moet op de verpakking staan?
Etikettering op levensmiddelen over ingrediënten, oorsprong en eigenschappen beschermt de consument en is verplicht volgens de EU-wetgeving. Het gaat om een verplichte etikettering. De volgende informatie moet op de etiketten worden vermeld:
- Verkoopbenaming
Het product moet duidelijk en objectief worden beschreven, zodat iedereen begrijpt om welk levensmiddel het gaat. - Lijst van ingrediënten
Informatie over de ingrediënten die het product bevat, moet worden vermeld in aflopende volgorde van hun gewichtspercentage. De 14 meest relevante allergenen worden altijd in de lijst van ingrediënten vermeld. - Hoeveelheid
De ingesloten hoeveelheid van het product moet worden aangegeven in aantal stuks, gewicht in grammen of kilogrammen of, in het geval van vloeistoffen, in milliliters of liters. - Houdbaarheidsdatum
Hoe lang behoudt het product zijn gewenste kwaliteit, eventueel onder bepaalde bewaaromstandigheden? Op bepaalde producten (bv. rauw vlees) moet een houdbaarheidsdatum worden vermeld, waarna het levensmiddel niet meer geschikt is voor consumptie. - Gegevens fabrikant
Naam en adres van de fabrikant, verpakker of verkoper moeten zichtbaar zijn. - Batch/ LOT/ Partijnummer
Aan de hand van dit nummer kunt u herleiden wanneer en in welk lot het product is geproduceerd, vervaardigd en verpakt. - Voedingswaarde-etiket
Alle wettelijk verplichte voedingswaarde-informatie moet in tabelvorm worden vermeld. - Prijsaanduiding
De uiteindelijke prijs van het levensmiddel moet op de verpakking of in de nabijheid van de goederen (bv. op het schap) worden vermeld. Voor alle voedingsmiddelen die per gewicht of volume worden verkocht, ook de basisprijs (prijs per 100 g/ml of per 1 kg/l).
Fabrikanten kunnen ook optionele markeringen gebruiken. Dit zijn extra aanduidingen die de klant een toegevoegde waarde bieden. Een actueel voorbeeld is de uitgebreide voedingswaarde-etikettering via de Nutri Score. Maar ook biologische zegels en andere keurmerken of de CO2-voetafdruk vallen hieronder.
Hoe vind je de juiste voedseletiketten?
Bij de etikettering van levensmiddelen is het van het grootste belang dat alle voorschriften van de levensmiddelenwetgeving worden nageleefd. Deze zijn van toepassing op de etikettering van de gebruikte materiaalcomponenten:
- Wat is de aard van het buitenmateriaal, wat zijn de bestanddelen van de lijm?
- Kunnen deze materiaalcomponenten door de verpakking dringen en zo nodig de inhoud veranderen?
- Waarmee moet rekening worden gehouden bij de keuze van etiketten voor directe etikettering van levensmiddelen?
- Welke soorten etiketten kunnen worden gebruikt voor indirecte voedseletikettering?
De individuele vereisten moeten nauwkeurig worden omschreven met de levensmiddelenproducenten. Daarom is het belangrijk enige informatie over de levensmiddelenproductie en het verpakkingstype te kennen alvorens het etiket te kiezen:
- Hoe ziet de verpakking eruit?
- Kunnen bestanddelen van de lijm zich verspreiden?
- Wanneer vindt welke productiestap plaats?
- Wanneer moet het etiket worden aangebracht?
- Wat zijn de omgevingsomstandigheden: temperaturen? diepvries? vochtigheid? vetbestendigheid?
- Directe of indirecte etikettering
- Voorbeelden van directe etikettering van levensmiddelen: rechtstreeks op fruit, groenten, bakkerijproducten, vlees- en worstproducten, kaas
- Voorbeelden van indirecte etikettering van levensmiddelen: op glas, plastic, folie of papierverpakking, blikjes
Aan deze eisen kan onder andere al worden voldaan met kosteneffectieve blanco etiketten. Indien de voedingsetiketten enkel een barcode en in één kleur geprint moeten worden, kan dit heel eenvoudig in eigen huis worden afgedrukt met blanco etiketten, een etikettenprinter en de juiste etikettensoftware van bijvoorbeeld Nicelabel of Bartender.
Decoratieve labels of voorbedrukte etiketten, die het product zijn onmiskenbare uiterlijk geven, kunnen in onze etikettenproductie vrij volgens de wensen van de klant worden geproduceerd. De mogelijkheden zijn bijna onbeperkt: individuele vormen, maten en opdrukken geven levensmiddelen een indrukwekkend etiket.
Natuurlijk is het ook mogelijk om zelf gekleurde etiketten te printen. Hiervoor zijn krachtige kleurenprinters beschikbaar. Dit is vooral handig bij de productie van verschillende soorten en hoeveelheden producten die verschillende etiketten vereisen.
Alternatieven voor het etiket
Afhankelijk van de productieomgeving worden hoge eisen gesteld aan de markeringstechnologie. Zo kunnen stof en vocht een uitdaging vormen voor de levensmiddelenfabrikant, naast de naleving van wettelijke voorschriften. Maar ook het type etikettering is doorslaggevend: Wist je dat er interessante codeeroplossingen zijn voor voedselveilige etikettering?
Weber Labeling & Coding Solutions: dé partner voor food labeling!
De selectie van de juiste oplossing vereist veel expertise. Als totaalleverancier voor industriële markering kunnen wij uitgebreid adviseren over de juiste technologie en de ideale etiketten voor elke toepassing. Hulp nodig? Neem gewoon contact met ons op!
Veelgestelde vragen
Wat moet er verplicht op een etiket van een levensmiddel staan?
Vanwege de Warenwetbesluit informatie levensmiddelen zijn er bepaalde etiketteringsregels die belangrijk zijn voor Nederlandse producten.
- Verkoopbenaming
- Ingrediëntenlijst (met allergenen in vetgedrukt)
- Hoeveelheid
- Houdbaarheidsdatum
- Gegevens fabrikant/verpakker/verkoper
- Batchnummer/LOT/partijnummer
- Voedingswaarde-etiket
- Prijsaanduiding
- Informatie over allergenen
Hoe kan ik de houdbaarheidsdatum van een product vinden?
De houdbaarheidsdatum vind je op het etiket van het product. Het geeft objectieve en eerlijke informatie weer over het product. Het is ergens op de verpakking gedrukt, meestal in de buurt van de ingrediëntenlijst. Het is verplichte informatie op basis van de Europese Verordening over Voedselinformatie van Consumenten. Er zijn twee soorten houdbaarheidsdata:
- Ten minste houdbaar tot (THT): Dit betekent dat het product tot de aangegeven datum van goede kwaliteit is. Na die datum kan het product nog steeds veilig zijn, maar de smaak, textuur of voedingswaarde kan achteruitgaan.
- Te gebruiken tot (TGT): Dit betekent dat het product tot de aangegeven datum veilig is om te eten. Na die datum kan het product bederven en ongezond worden.
Wat is het verschil tussen directe en indirecte etikettering?
- Directe etikettering: Het etiket is rechtstreeks op het product aangebracht, zoals op fruit, groenten of vleeswaren.
- Indirecte etikettering: Het etiket is op de verpakking van het product aangebracht, zoals op een plastic zak of kartonnen doos.
Wat zijn de voordelen van een Nutri-Score op een etiket?
De Nutri-Score is een kleurenschema dat de voedingswaarde van een product in één oogopslag laat zien met duidelijke informatie. De score is gebaseerd op het gehalte aan calorieën, vet, suiker, zout, vezels en eiwitten. Denk bijvoorbeeld aan specifieke producten zoals dierlijke producten. Producten met een groene score zijn gezonder dan producten met een rode score.
Waar kan ik meer informatie vinden over voedselveiligheid en etikettering?
- De website van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA): https://www.nvwa.nl/
- De website van het Voedingscentrum: https://wwhttps://www.nvwa.nl/w.voedingscentrum.nl/
- De website van de Europese Commissie over voedselveiligheid: https://european-union.europa.eu/priorities-and-actions/actions-topic/food-safety_nl
